Од идниот месец почнуваат туристички тури на Кокино

Време, број 973, 03.02.2007

ПО НАЈНОВИТЕ ОТКРИТИЈА
Од идниот месец почнуваат туристички тури на Кокино

Ангелина Димоска

По најновите откритија на мегалитската опсерваторија Кокино, која американската вселенска агенција НАСА ја рангира на четвртото место на листата на најстари опсерватории во светот, се очекува зголемен интерес за нејзина посета кај македонските и странските туристи.
Министерството за култура најави дека годинава ќе се концентрира на меѓународната промоција на Кокино, која, како што велат оттаму, уште повеќе ќе се интензивира по откривањето на двата лунарни маркери, кои потврдија дека нашите предци пред 3.800 години имале најпрецизен досега откриен природен систем за мерење на календарското време.

- Планираме низа организирани случувања на самиот локалитет за оваа година, а во март ќе донесеме странски новинари, кои ќе ја раскажат приказната за древната опсерваторија во светот. Тоа што се наоѓа во нашата земја може да се искористи за подобрување на имиџот на земјава надвор. Кокино го имаме само ние и е потенцијал што треба да се развива. Овој локалитет е и дел од светското културно наследство и треба соодветно да се презентира во светот - вели Златко Јанковски, портпарол на Министерството за култура.

Веќе се едуцирани околу 20 туристички водичи во Скопје и во Охрид, кои туристичките агенции може да ги исконтактираат преку Сојузот на туристички водичи на Македонија.

- Новите тури на Кокино ќе почнат идниот месец. И досега имаше голем интерес за посета на опсерваторијата, главно од странски, но и од домашни туристи. Во зима интересот е помал, а и реално е отежнат пристапот до опсерваторијата доколку има снег. Направен е и нов мост на патот до опсерваторијата, бидејќи стариот беше нефункционален за автобуски превоз - вели астрономот Ѓоре Ценев, кој работи на проучување на мегалитската опсерваторија.

Тоа значи дека доколку некој странец дојде во Скопје и посака да го посети Кокино, може да влезе во некоја од туристичките агенции, од каде што ќе му обезбедат водич, кој ќе го однесе до опсерваторијата. Од туристичката агенција „Савана“ велат дека кога има заинтересирани за посета на Кокино се обраќаат до Сојузот на туристичките водичи.

- Сите заинтересирани, претежно странски туристи, ги поврзуваме со водичите, кои ги водат на локацијата - велат во „Савана“.

Минатата година, на 21 јуни, се случи првата голема промоција на Кокино со целовечерна музичка журка, која го славеше изгревањето на сонцето на маркерот што го означува денот на летната долгодневица. Интересот беше голем. Колективното изгревање на сонцето и почетокот на долгодневицата под отворено небо ги дочекаа околу 1.000 луѓе.

Најновите откритија на оваа мегалитска опсерваторија потврдија дека на Кокино, 1.200 години пред грчкиот астроном Метон (432 година п.н.е.) да го конструира својот лунарен систем на мерење на календарското време, кој досега се земаше како најпрецизен, на овие простори календарското време се сметало речиси идентично како денес. Откритието покажува и дека пред 3.900 години, во периодот кога од номадски начин на живот се преминувало во организирана земјоделска заедница, на овие простори постоела култура што прецизно го сметала календарското време. Мегалитската опсерваторија Кокино, која се наоѓа на неовулкански рид во близината на Куманово, археолозите ја датираат во 3.800 година пред нашата ера. Кокино се смета за една од најстарите праисториски опсерватории во светот и е единствена досега откриена во Источна Европа. Оваа опсерваторија е сместена веднаш по познатите опсерватории на локалитетите Абу Симбел во Египет, Стоунхенџ во Велика Британија и Ангкор Ват од Камбоџа.

НОВИ ПОДАТОЦИ ОД КУМАНОВСКАТА МЕГАЛИТСКА ОПСЕРВАТОРИЈА

НОВИ ПОДАТОЦИ ОД КУМАНОВСКАТА МЕГАЛИТСКА ОПСЕРВАТОРИЈА

Населението во Кокино се ориентирало според лунарен календар

Според календарот, тие го определувале времето за сеидба, времето за собирање на плодовите, времето непогодно за одгледување земјоделски производи

Луѓето на Кокино пред четири милениуми ја набљудувале Месечината и внимателно го следеле секое нејзино движење, според кое направиле календар што им бил неопходен за да преживеат. Според календарот, тие го определувале времето за сеидба, времето за собирање на плодовите, времето непогодно за одгледување земјоделски производи. Тие се ориентирале според циклус на Месечината, кој се повторува на секои 19 години. Милениуми подоцна, во 5 век пред новата ера, тоа циклично движење го забележал и грчкиот астроном Метон, според кој движењето е наречено Метонов циклус на Месечината.

Екипата што веќе неколку години врши археолошки и астрономски истражувања на мегалитската опсерваторија Кокино, во Кумановскиот регион, пред нецел месец заклучиле дека локалитетот е единствената опсерваторија во светот каде што луѓето пред илјадници години навистина го мереле времето. Физичарот Ѓоре Ценев, раководител на Планетариумот во Скопје, тврди дека покрај трите маркери (конкретни позиции на карпите на Кокино) според кои луѓето ја одредувале рамноденицата, долгоденицата и краткоденицата, според четири маркери ги одредувале највисоките и најниските точки (зиме и лете) на Месечината.

- Сонцето изгрева и заоѓа секој ден, но Месечината има поинаков ритам. Треба да се обидеме да го сфатиме времето кога се случувале сиве работи, кон крајот на третиот и во почетокот на вториот милениум пред новата ера. Луѓето тогаш го напуштиле номадскиот начин на живеење и станале земјоделци. Почнале да ја обработуваат земјата, да чуваат животни. Морале да го разберат и да го научат биолошкиот ритам на растенијата за да добијат квалитетен род, од кој заедницата ќе живее квалитетно. Биолошкиот ритам бил пресуден. Почнале да го мерат времето за да знаат кога е добро време за сеење, кога е најтопло, зашто тогаш зреат плодовите, кога се смалува денот зашто тогаш се' замира - објасни Ценев на вчерашната прес-конференција.

Како истражувачите одредиле дека луѓето во минатото сметале дека зимските месеци имале по 29 дена?

Според циклусот на појавување на лунарната месечина. Пред нецели два месеца, на 5 декември, полната Месечина изгреала на левата пукнатина од маркерот на Кокино, а точно по 29 дена, на 3 јануари била забележана на десната пукнатина на обележјето. Според Ценев, тоа е непобитен факт дека тврдината е опсерваторија.

- Лунарниот месец трае околу 29,5 дена. Затоа летните месеци имале по 30 дена. Ние денес додаваме по еден ден во годината, на секоја престапна година, а тие додавале по три дена на секои 19 години - објаснува Ценев.

Според археоастрономската анализа, Новата година почнувала на денот на зимската краткоденица. Во сите 19 години, само во почетната година се совпаѓала ноќта кога е Новата Месечина и утрото кога е денот на краткоденицата. Затоа почетни години во календарот од Кокино биле првите од 19-годишниот циклус.

- Ги направивме астрономските премерувања. Сега, очекуваме резултати од археолозите. Ако астрономските податоци се поткрепат со археолошки докази, нашите тврдења ќе бидат несоборливи - вели Ценев.

За жал, додаде тој, Министерството за култура лани не дало пари за археолошки истражувања на Кокино, а годинава одвоило мала сума.

Според археологот Јовица Станковски, директор на кумановскиот Музеј, од досегашните истражувања може да се заклучи дека луѓето што живееле на Кокино имале организиран духовен и општествен живот, но не може да се каже дека таму живеела цивилизација или народ.

- Тогаш завршувале големите преселби на народите. Кокино е доказ дека во тој период животот на луѓето почнал да се стабилизира. Почнале да живеат мирен живот, да прават трајни населби - објаснува Станковски.

Тој потврди дека државата малку или воопшто не ги поддржува истражувањата на Кокино. Најсериозна донација - 27.000 американски долари им доделила американската амбасада во земјава.

Весна Ивановска

Точен календар во Кокино 1400 години пред Грците

НОВА ЕКСКЛУЗИВНОСТ НА МЕГАЛИТСКАТА ОПСЕРВАТОРИЈА

Точен календар во Кокино 1400 години пред Грците

Со следењето на движењето на Сонцето, древните жители на Кокино знаеле дека во текот на една година има 12 или 13 месеци и тоа 1400 години пред грчкиот филозоф Метон да се пофали со ова откритие

На Мегалитската опсерваторија Кокино, уште 1400 години пред откритието на грчкиот филозоф Метон, бил познат циклусот од 19 години кога во ист календарски ден се јавува иста фаза на Месечината. Знаеле дека должината на зимските месеци е 29, а на летните месеци 30 дена.
За ова ексклузивно откритие, кое веднаш е поставено на светски најпознатиот портал за мегалитска култура (њњњ.мегалитхиц.цо.ук) астрономот Ѓоре Ценев вели дека со следењето на движењето на Сонцето, древните жители на Кокино знаеле дека во текот на една година има 12 или 13 месеци.
-Според постоечките маркери може да се тврди дека годината била поделена на две годишни времиња: зима и лето. Во текот на зимата шесте месеци имале должина од 29 дена, а во лето шесте месеци - 30 дена. Во "престапните" седум години се додавало по еден летен месец со должина од 30 дена. Во циклусот од 19 години секоја 2, 5, 8, 10, 13, 16, 18 година имала по 13 месеци. На овој начин разликата во должината на лунарните години и на тропската година на секои осум години исчезнува, а на крајот на циклусот од 19 години се додаваат само 3 дена. На тој начин бил изработен календарот од Кокино, објаснува Ценев.
Тој појаснува дека овој начин на изработка на календар е сличен на т.н. Метонов циклус, кој по теориски пат го открил Метон во 5-от век пред н.е.
-Метон сметал дека тропската година има должина од 365 дена и на овој начин на крајот од 19-те години ќе се изедначи должината на лунарниот и на соларниот циклус, вели астрономот.
Археоастрономската анализа покажала дека почетни години во календарот од Кокино, на пример, биле годините 1848 пр.н.е., 1829 пр.н.е., 1810 пр.н.е., 1792 пр.н.е. итн. Новата година започнувала на денот на зимската краткодневица. Во сите 19 години само во почетната година се поклопувала ноќта кога е Новата Месечина и утрото кога е денот на краткодневицата.
-Тоа имало посебно значење за жителите од тоа време, не само како почеток на новиот календарски циклус, туку и во религиозна смисла, како ден со најсилен потенцијал на повторно раѓање и обновување на силата на Сонцето и Месечината, а со тоа и на вербата во обновувањето на животот на луѓето, животните и растенијата, вели Ценев.

За Кокино - 120.000 денари
Мегалитската опсерваторија Кокино со годишната програма на Министерството за култура доби 120.000 денари. Со тие пари на почетокот на пролетта - во месец мај, тим на археолози, под водство на Јовица Станковски ќе продолжат со археолошките истражувања на овој значаен локалитет кој една година "паузираше" со ископувања. Станковски вели дека доделената сума е многу мала за локалитет каков што е Кокино, бидејќи останува уште многу што да се истражи. Околу 200.000 денари со кои требаше да се истражува во јуни минатата година, воопшто не ги добиле.
- Од пронајдениот материјал на Кокино може да се наполни половина музеј. Конзервирани се доста пронајдени предмети, вели Станковски. Тој најавува дека во текот на овој месец ќе биде изработена веб страница за Кокино, а на локалитетот напролет ќе се прават патеки и ќе се поставуваат патокази со парите доделени од Американската амбасада. Милион денари се доделени и за изградба на паркинг за автобуси во близина на локалитетот и за барака во која би бил сместен чувар на локалитетот.
- На Кокино постојано има туристи кои што оставаат ѓубре зад себе. Затоа неопходно е поставување на чувар, вели Станковски и ја најавува големата изложба за Кокино која што ќе се случи наесен.

Анита ЈОВАНОСКА