Моја некогашна Свекрва, а можам да кажам и мојата втора Мајка

Ова сеќавање го пишува за својата свекрва мојата мајка.

Јас би ја некако описала како една жена доста храбра, радна и природен Филозоф и Логичар.

Јас сум од исто село родена и во исто село омажена, па од много мали годинија ја познавам, из еден единствен разлог што наши две фамилии биле блиски куќни пријатели.

Моја фамилија била трговачка и земјорадничка а нивна фамилија била поповска и во тоа време била доста имуќна и ценета.

Моја свекрва Димитријевиќ Петрија, родена из село Никуљане Кумановско, а се омажила во село Старо Нагоричане исто Кумановско. Нејзино село е малку полупланинско и мало селосо сиромашно и со слабо земјоделство а богато со пасишта и сточарство. Имала уште две сестри Доцка, Тимка и брат Петар.

Карактеристично за само село и население е природна интелегенција на луѓе. Тие се доста помагале и штителе меѓу себе, поготово комшии. Така полесно ги савладувале тешки времиња и сиромаштија, која владала за време Турска империја.

Мојата Свекрва родена е за време Турскои мноу рано станала сирак и без мајка и без татко. Кога останала сирак имала само 7 години, била најстара од другите деца, двете сестреи и еден брат. За поголема невоља да биде биле и прилично сиромаси. Како најстара се грижела за самата себе и за подигањето помали од неа сестри и брат. Благодарение на комшиска хуманост биле доста помаогнати за опстанок.

Кога пораснала како мома била забележана од попот, будуќ и свекор, кој го опслужувал и тоа село. Се разликувала од други моми како много работна и паметна девојка и сам поп одлучил да ја земе за свој внук од брат.

Во новата фамилија кога дошла се случило нешто многу чудно и несватливо за нејзе. Самата фамилија и покрај тоа што била доста имуќна (една од најимуќни во село), имала една доста патријархално сваќање и многу љубоморна на женски свет. И било забрането да се дружи со комшики или пријателки. Дури и била определена патека, кога одела за вода на селска чешма, која поминувала преку црквен двор.

Покасно станала мајка на шест деца, две женски и четири машки.

Како вредна мајка и добра домаќинка ги изгледала деца и много примерно ги воспитала. На нејзина несреќа и се случило иста строгост и ограничувањеа и со нејзини керки. И тие биле исто ограничени да се дружат со комшиски другарки, па чак и не им дозволиле да одат ни во школо.

На некој начин како мајка покушала да ги заштити од такво ограничување, па се судрила со мажот и почнале неприлики во брак. Самиот нејзин карактер се одликувал со голема издржливост и толеранција. Била подржана од укуќани кои го ценеле нејзино големо жртвовање за деца и домаќинство. Била многу ценета и почитувана и од сите кои ја познавале. Сите ја ценеле како највредна и паметна жена во село.

Беше неписмена, но не се приметуваше на на неа. Како необразована жена таа се одликуваше со голема логика и природна интелегенција а и рано стекната работна навика и на тој начин успевала да ги решава и совладува сите животни проблеми, кои ги наметнува живот и време.

За време втора светска војна за голема породична несреќа го има изгубено маж и еден од синови, кој имал само дваесет и некоја година а бил оженет и имал едно дете од една година, кое останало сирак. Да биде трагедија поголема во исто време им ги запалиле сите куќи и уништено и опљачкано домаќинство и покуќнина.

После таква тешка трагедија, добила прва помош и подршка од комшии, роднини и пријатели. Им дале основни работи, лажици и сл. Неопходно посуѓе да можат на отворено небо да приготват нешто за јадење.

Набрзо потоа еден од синови кој имал само 16-17 години, бил интерниран заедно со многу други о селото во Бугарија на таканаречена работна обврска. Еден од синови бил во регуларната војска на тогашна краљевина југославија а еден во партизанското движење.

Синот од партизанското движење, е погубен заедно со татко му во горе поменатата случка која се дешава како одмазда за убивање на турскиот кмет во селото.

Другиот син кој бил во регуларната војсак на краљевина Југославија, од жал за случката повеќе не се има вратено дома. Воените години го носат во заробеништво во Аустрија па во Герменија.

По крајот на втората светска војна се жени со Германка и одат заедно најпрвин во Лондон, но брзо по тоа оди во Америка. Таму му се раѓаат три керки. Сеуште е жив, живее во Кливленд, но сеуште нема дојдено во своето родно место. Во една прилика се има видено со својата мајка во Германија. Средбата била многу дирљива. Од таа средба, мајката од синот земала само рачен сат од раката на синот за спомен.....

Така по случката на палење на куќите и погибјето на мажот и синот, останала само со жени од синовите и двете керки, како и со син кој, бил најмал и имал 11 години. Мојата свекрва си го спасила иначе најмалиот син да не го фрлат во огин во запалената куќа, велејки дека тој е само комшиско овчарче.

Мојата свекрва била принудена да ја гледа трагедијата на палењето на куќите, која се одвива во сезона на гроздобер. А сушењето на устата од големата нервоза и температура од огинот ја гаснела со еден грозд кој случајно и се нашол под рака.

Со голема воља и стабилност и со помош на селото успеала пак да го обнови домаќинството, да направи нови куќи и да продужи со живот даље.

Судбина била многу сирова према незе, па и понатаму ја пратила со несреќа и трагедии. Кога се понадевала дека на некој начин ги решила животни проблеми и обврски, сите ги омажила и оженила и се понадевала дека својата старост мирно ке ја помине со својот најмал син (мојот маж), кој купи стан во Скопје и сите се преселивме во станот. Работеше како столар во Пелагонија – градежна фирма. Стинала друга несреќа и мојот маж, најмалиот син на мојата свекрва, на само 25 годишна возраст погинува на работно место и не остава сите повторно да тагуваме. Во оваа трагедија останаа уште две деца сираци во фамилија. Па така се нашла во још поголеми проблеми и жалови, со внуци сираци кои многу ги сакаше.

Да ја залечи раната се преселила кај помалата керка која била разведена со едно мало дете. Но трагедиите продолжуваат – за кратко време ја исгубила и керка која и умира на 34 годинишна возраст. Па така и од неа останала уште едно внуче сирак.

Притисната од жал и старост не можејки да опстане сама, па се преселила кај најстара ќерка, каде ја има доживеано дубока старост. Деведесет и неколку години.

За свој живот нема никогаш отидено на лекар нити попиено некој лек. Беше многу дисциплинирана во однос на исхрана, никогаш не јадеше една иста храна двапати и гледаше да е што попосна и тазе. Ни за носење не беше пробирлива. Се задоволуваше со мали работи.

Много не има сите советувано како да се справиме со проблеми. Даваше добри кратки поуки и поговорки. Сите ја спомнуваме во секоја прилика кога ке се собереме. Никогаш немаше обичај да колне. Најголема клетва и беше “биди жив и издржи па ќе доживееш и ке ти се оствари животна желба“.

Имаше још една чудесна особина, много повеќе ги сакаше и почитуваше машки од женски, а исто и нас ни го советуваше, дека машко е глава на породица. Не беше многу зборлеста, само викаше “измислиго (смислиго) па го кажи“ или во друга прилика “ја га мисли, ама ти га кажа“. За дете што немаше воља викаше “овој дете си нема терача“.

Не учеше кога ке одиме негде у гости или у друштво “прво постој и разгледај, па избери место, каде ке чуеш и видиш се, а да не бидеш угрожена од останало друштво“.

“Кога ке одиш на гости на слава, седни у ќош не до врата. Со поглед да си према врата, ама да бидеш близо до кума и до старејка. Пред њима сигурно ке поставив најдобро еденје, а ако седнеш близо до врата само ке те мував...“

Или “кога ке ти дојдат гости, кога ке си одат испрати ги до капија, да видат комшии дека се твои гости“.

Или “Кога ке одиш на пазар, никогаш не носи празна торба, ако ништо друго стави нешто од гардероба у торба. Така ке ти завидував комшии а ке ги завараш и радознали, као секогаш си со полна торба“